Archeolodzy odkryli w Sussicie jeden z największych skarbów bizantyjskich znalezionych w Izraelu: złote monety, kolczyki z perłami oraz historię wojny, wiary i zaginięcia.
W podwyższonym zakątku północnego Izraela, z widokiem na Morze Galilejskie, wykrywacz metalu zaczął wydawać gorączkowe sygnały. Nigdy nie wyobrażaliby sobie, co za chwilę znajdą. To, co wydawało się rutynową inspekcją w Parku Narodowym Sussita (lub Hippos, jak nazywano go w starożytności), stało się jednym z najbardziej olśniewających odkryć archeologicznych ostatniej dekady: bizantyjskim skarbem sprzed 1400 lat, składającym się z prawie 100 złotych monet i fragmentów wykwintnej biżuterii inkrustowanej perłami i kamieniami półszlachetnymi.
Bizantyjski skarb
Odkrycie miało miejsce w lipcu 2025 r., kiedy to doświadczona poszukiwaczka, od dawna posługująca się wykrywaczem metalu i współpracująca z zespołem wykopaliskowym Uniwersytetu w Hajfie (Izrael), Edie Lipsman, wykryła silny sygnał w pobliżu dużego kamienia znajdującego się między dwiema starożytnymi ścianami. Można powiedzieć, że urządzenie oszalało; było jasne, że to, co czekało, nie było zwykłym przypadkowym znaleziskiem, ale prawdziwym skarbem.
Po wstępnym wykryciu przez Lipsman archeolodzy pod kierownictwem badaczy Michaela Eisenberga i Arlety Kowalewskiej z Instytutu Archeologii Zinmana szybko potwierdzili, że rzeczywiście był to jeden z największych skarbów bizantyjskich, jakie kiedykolwiek znaleziono w Izraelu na lądzie stałym. Znaleźli między innymi dużą ilość złotych monet.
Monety cesarskie i klejnoty godne królowej
W szczególności, ukryte na zboczach Wzgórz Golan nad Morzem Galilejskim, odkryto aż 97 złotych monet, które pochodzą z okresu panowania cesarza Justyniana I (518–527 n.e.) do pierwszych lat panowania cesarza Herakliusza (610–613 n.e.). Wśród nich znajdują się solidy (solidi), półsolidy (semissis) i trzecie (tremissis, moneta stworzona przez Teodozjusza I) z czystego złota. Niektóre monety zachowały nawet resztki tkaniny, co sugeruje, że były one zawinięte w lnianą lub jedwabną torebkę.
Jedną z najcenniejszych monet jest niezwykle rzadki tremissis, wybity na Cyprze w 610 roku podczas buntu Herakliusza Starego i jego syna przeciwko cesarzowi Flawiuszowi Fokasowi. Moneta ta jest tak cenna, ponieważ tylko jedna inna moneta tego typu została znaleziona w Izraelu, jak twierdzi numizmatyk z zespołu, Danny Syon.
Jeśli chodzi o biżuterię, archeolodzy znaleźli delikatne kolczyki i fragmenty złota ozdobione perłami, kamieniami półszlachetnymi i kolorowym szkłem. Według ekspertów, wyroby złotnicze są tak wysokiej jakości, że ich wzory mogłyby posłużyć jako inspiracja do stworzenia współczesnej biżuterii opartej na tym bizantyjskim skarbie. Na razie zespół z Uniwersytetu w Hajfie planuje przeprowadzić szczegółowe badania każdej z znalezionych monet i przedmiotów.
Hippos: chrześcijańskie miasto między wiarą a ogniem
Sussita, znana również pod grecką nazwą Hippos (co oznacza koń), była miastem założonym przez starożytnych Greków w II wieku p.n.e., które stało się wpływowym centrum chrześcijańskim w okresie bizantyjskim. W okresie swojej największej świetności mieściło co najmniej siedem kościołów i było siedzibą biskupią, ponieważ było ważnym ośrodkiem chrześcijańskim w tamtych czasach.
Jednak w 614 roku miasto zostało dotknięte inwazją imperium sasanidzkiego (Persów), które zniszczyło wiele chrześcijańskich miast w regionie, w tym Sussita (lub Hippos). W tej sytuacji wojennej nie dziwi fakt, że ten cenny skarb został ukryty, aby uniknąć groźnego grabieży ludności.
Pozostałości świata, który już nie istnieje
To, co sprawia, że skarb ten jest wyjątkowy, to nie tylko jego wartość materialna, ale także moment historyczny, w którym powstał. Był to czas ogromnych przemian w regionie.
Po wycofaniu się Persów Bizantyjczycy na krótko odzyskali kontrolę nad tym obszarem, aż w 636 roku siły muzułmańskie na stałe podbiły Palestynę. Ostateczne opuszczenie miasta nastąpiło w 749 roku z powodu niszczycielskiego trzęsienia ziemi o sile 6-6,5 w skali Richtera, które zniszczyło zarówno tysiące istnień ludzkich, jak i budynków. Trzęsienie ziemi dotknęło nie tylko Sussitę: zniszczone zostały również Tyberiada, Beit She’an i Pella.
